Wyzwania epidemiologiczne 2021 /2022 – Polska i świat - prof. Iwona Paradowska-Stankiewicz, Kierownik Pracowni Epidemiologii Chorób Zwalczanych Drogą Szczepień w Zakładzie Epidemiologii Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego-PZH, zastępca kierownika Zakładu Epidemiologii, krajowy konsultant w dziedzinie epidemiologii:

W r. 2020 odnotowano w Polsce o 100 tys. zgonów więcej niż wynosiła średnia z poprzednich 50 lat. Jednocześnie jednak nastąpił spadek zachorowań na inne, poza COVID-19, choroby zakaźne, łącznie z grypą. Przyczyny tego można upatrywać w lockdownie i stosowaniu się do zasady DDM.

Trend ten jednak wcale nie musi się utrzymać. Wyzwaniem w zakresie chorób zakaźnych jest szybkie identyfikowanie zagrożeń, interwencje systemowe oraz edukacja proszczepienna. Obecnie w pełni zaszczepionych według kalendarza szczepień jest 85 proc. trzylatków. Ten odsetek jednak z roku na rok spada.

Covid-19 w codziennej praktyce – teleporada, poradnia, dom i szpital - dr hab. n. med. Tadeusz Zielonka, Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej Warszawski Uniwersytet Medyczny, Przewodniczący Koalicji Lekarzy i Naukowców na rzecz Zdrowego Powietrza:

Obecna pandemia jest spowodowana jednostką chorobową, której nikt wcześniej nie znał. Sytuacja rozwijała się i w dalszym ciągu rozwija niezwykle dynamicznie, pojawiają się nowe warianty wirusa, powodujące nasilenie innych niż dotąd objawów. Trwają badania nad kolejnymi szczepionkami i lekami, z których część została już uznana za nieskuteczne.

Szczególnie trudne jest monitorowanie chorego, przebywającego w izolacji, możliwe jedynie poprzez teleporadę. Tacy pacjenci, zwłaszcza osoby z grup ryzyka, powinni być wyposażeni w sprzęt do oceny saturacji, co stanowi podstawę weryfikacji ich stanu. Wkrótce pojawią nowe leki przeciwwirusowe do użytku ambulatoryjnego, pozostaje jednak pytanie, w jaki sposób pacjenci uzyskają do nich dostęp.

Priorytety Rady Sanitarno-Epidemiologicznej i program szczepień ochronnych (PSO) 2021/2022 - Izabela Kucharska, Zastępca Głównego Inspektora Sanitarnego:

Konstytucja zobowiązuje władze publiczne do zwalczania chorób zakaźnych. Najlepszą drogę do tego stanowią szczepienia, budujące w organizmie pamięć immunologiczną. Ratują one co roku życie ponad 3 mln osób na świecie i jako profilaktyka są efektywne kosztowo.

Oprócz organów państwa, za szczepienia odpowiadają samorządy, rodzice, media i wiele innych podmiotów. Niepodanie szczepionki dziecku narusza jego dobro, a jednocześnie godzi w interes społeczny. Mimo zahamowania działań wskutek pandemii, udało się zrealizować część priorytetowych zamierzeń w zakresie powszechnych szczepień ochronnych.

Szczepienia z perspektywy zdrowia publicznego - prof. Jarosław Pinkas, konsultant krajowy w dziedzinie zdrowia publicznego, Dyrektor Szkoły Zdrowia Publicznego CMKP, kierownik projektu Gospostrateg/MedFake, finansowanego ze środków NCBR:

Dzięki szczepieniom zapomnieliśmy już o chorobach zakaźnych. Ten sukces zmienia się jednak w klęskę, bo w sytuacji, gdy przestaliśmy się ich bać, coraz więcej osób zaczyna negować konieczność szczepień. Dlatego WHO już w r. 2019 zaliczyło niechęć wobec szczepienia lub jego odmowę do 10 największych zagrożeń życia publicznego.

Dezinformacja w tej kwestii rośnie wraz z rozwojem mediów społecznościowych. Niezbędna jest długofalowa polityka budowania zaufania do szczepień ochronnych. Dziś media zdominowane są przez influencerów, a rzetelni eksperci znajdują się w mniejszości. Proporcje te powinny być odwrotne.

Krztusiec – potrzeba szczepień przez całe życie? - prof. dr hab. n. med. Aneta Nitsch-Osuch, kierownik Zakładu Medycyny Społecznej i Zdrowia Publicznego, konsultant wojewódzki w dziedzinie epidemiologii, ekspert EPAG, RAISE, OPZG:

Krztusiec to choroba o etiologii bakteryjnej, bardzo zaraźliwa i groźna przede wszystkim dla noworodków i niemowląt zbyt młodych, by otrzymać szczepionkę. Dzieci te są zakażane przez otoczenie – dorosłych i młodzież, u których wygasła odporność poszczepienna.

Stąd potrzeba stosowania u osób dorosłych dawki przypominającej szczepionki przeciw krztuścowi. Jej podanie jest zalecane zwłaszcza u kobiet w ciąży i personelu medycznego. Liczba przypadków krztuśca u dorosłych pozostaje niedoszacowana, ponieważ często nie są zgłaszane ze względu na brak rozpoznania.

Grypa 2021/2022 - dr hab. n. med. Ernest Kuchar, Kierownik Kliniki Pediatrii z Oddziałem Obserwacyjnym WUM, prezes Polskiego Towarzystwa Wakcynologii, członek Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych, ekspert RAISE i OPZG:

Lockdown spowodował, że w poprzednim sezonie mniej niż zwykle odnotowano zachorowań na grypę. Trzeba jednak przygotować się na fakt, że tym razem może być gorzej. Najczęściej chorują dzieci, zakażając przy tym starszych członków rodzin, którzy przechodzą infekcję najciężej.

Jedynym sposobem, aby uniknąć zagrożenia, są szczepienia. Wprawdzie nie chronią całkowicie przed zachorowaniem na grypę – choć znacznie zmniejszają jego ryzyko – jednak w znacznym stopniu pozwalają uniknąć hospitalizacji, a w jeszcze większym zgonu.

Pacjenci żyjący z wirusem HIV - sytuacja w przededniu Światowego Dnia AIDS - prof. dr hab. n. med. Brygida Knysz, Kierownik Katedry i Kliniki Chorób Zakaźnych, Chorób Wątroby i Nabytych Niedoborów Odpornościowych we Wrocławiu, Wiceprezes Polskiego Towarzystwa Naukowego AIDS:

Wiele zmieniło się przez 40 lat, które minęły od ogłoszenia problemu AIDS. To zmiany na lepsze: polscy pacjenci mają pełny dostęp do leków, hamujących replikację wirusa. Umożliwia to odbudowanie układu immunologicznego, ale powoduje też, że osoba leczona nie zakaża. Dostępna jest też profilaktyka przed- i poekspozycyjna. Warunek skuteczności leczenia stanowi szybkie jego rozpoczęcie.

W niedalekiej przyszłości pojawią się preparaty długodziałające, podawane np. w postaci iniekcji co miesiąc, a także nowe klasy leków dla pacjentów opornych na terapię. Wkrótce rozpoczną się też badania kliniczne nad szczepionką mRNA.

WZW C - aktualne wyzwania - prof. dr hab. n. med. Krzysztof Tomasiewicz, Kierownik Kliniki Chorób Zakaźnych, Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 1 w Lublinie:

Możliwa jest dziś całkowita eradykacja wirusa zapalenia wątroby typu C, a tym samym uniknięcie zgonu z powodu raka wątrobowokomórkowego i marskości wątroby, które wirus ten może spowodować. Jednak aby podjąć leczenie, trzeba mieć świadomość zakażenia, tymczasem bywa ono wykrywane przypadkowo, już przy zaawansowanym włóknieniu wątroby.

Leczenie jest bezpłatne, skuteczne i ma prosty schemat. Również diagnostyka nie stwarza trudności. U większości pacjentów bezinwazyjnie można ocenić stopień uszkodzenia wątroby. Brak jednak badań przesiewowych i o wiele za mało w stosunku do potrzeb osób jest leczonych.

Wyzwania związane z chorobami zakaźnymi - Beata Małecka-Libera, Senator RP, Przewodnicząca Senackiej Komisji Zdrowia:

Konieczne jest dziś opracowanie strategii, zapewniającej infrastrukturę i personel medyczny, niezbędne w przypadku wystąpienia w przyszłości zagrożeń epidemiologicznych, również tych wynikających ze zmian klimatycznych. Główny problem będą tutaj stanowić kadry.

W przypadku chorób zakaźnych ważna jest edukacja i komunikacja społeczna, sprzyjająca zaufaniu w szerokim tego słowa rozumieniu. Wszelkie decyzje powinny opierać się na dialogu. Szczególną wagę trzeba przywiązywać do profilaktyki tych chorób w postaci szczepień ochronnych, tymczasem nie są one obecnie odpowiednio promowane.